Τρίτη 14 Οκτωβρίου 2014

Ανασκαφή Αμφίπολης: Τι αποκαλύπτει με την «φωνή» του το ψηφιδωτό, μήπως είναι ο Φίλιππος με ένα μέλος της βασιλικής οικογένειας;

Η πιθανή ταυτότητα του επιβάτη του άρματος και τι θα αποκαλύψει η υπόλοιπη εικόνα του ψηφιδωτού
Το πιο ηχηρό μήνυμα που δίνει δυνατές  απαντήσεις σε ερωτήματα που βασανίζουν εδώ και δύο μήνες όχι μόνο την ελληνική κοινωνία, αλλά και την παγκόσμια κοινότητα που παρακολουθεί με ενδιαφέρον την ανασκαφή στον λόφο Καστά στην Αμφίπολη, δίνει η τελευταία αποκάλυψη του ψηφιδωτού δαπέδου, στον δεύτερο θάλαμο… Το πρώτο και κύριο δίνει μια απάντηση στην χρονολόγηση, αφού η τεχνοτροπία και τα υλικά του ψηφιδωτού με το άρμα, με τα δύο άσπρα άλογα, παραπέμπουν ευθέως στους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας.

Με τον τρόπο αυτό μπαίνει ένα τέλος σε όλα τα σενάρια που τον ήθελαν ρωμαϊκό ή τουλάχιστον τάφου του 3ου αιώνα. Ξεκαθαρίζει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι το ταφικό μνημείο είναι του τελευταίου τετάρτου του 4ου αιώνα. Αυτό περιορίζει κατ’ ευθείαν και την συζήτηση για τον πιθανό ή τους πιθανούς ενοίκους του ταφικού μνημείου. Ωστόσο υπάρχουν και καινοτόμα στοιχεία όπως ότι για πρώτη φορά βρίσκεται σε μακεδονικό τάφο, τέτοιου μεγέθους ψηφιδωτό… στο πάτωμα, ενώ επίσης για πρώτη φορά εμφανίζεται ένα τόσο περίτεχνο κομψοτέχνημα!!!

Τα μυστικά του ψηφιδωτού

Η ψηφιδωτή παράσταση έχει συνολικά 15 τ.μ. επιφάνεια και στο κέντρο έχει υποστεί μια ζημιά ενδεχομένως από την πτώση των μαρμάρινων πλακών που υπήρχαν στην οροφή και για τις οποίες ακόμη δεν γνωρίζουμε τίποτα. Αυτό που έχει αποκαλυφθεί δεν είναι το σύνολο της παράστασης καθώς όπως φαίνεται στην φωτογραφία υπάρχει δεξιά και αριστερά αρκετό χώμα που παραμένει εκεί για την αντιστήριξη του τοίχου ανάμεσα στον δεύτερο και τον τρίτο θάλαμο, ο οποίος τρίτος θάλαμος όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες έχει ακόμη πάρα πολύ χώμα.

Μάλιστα από τις φωτογραφίες φαίνεται η κατάσταση στον τρίτο θάλαμο, καθώς μέσα από την τρίτη πύλη είναι ευδιάκριτη η επιχωμάτωση και πως είναι τοποθετημένη σε αδιατάραχτες στρώσεις, γεγονός που διαψεύδει τα σενάρια που ήθελαν την επίχωση αποτέλεσμα τυχαίων γεγονότων όπως είναι οι πλημμύρες…

Στο κέντρο της παράστασης λοιπόν υπάρχει το άρμα με τα δύο λευκά άλογα, σχέδιο που συναντάμε και σε άλλους μακεδονικούς τάφους της ίδιας περιόδου. Επάνω στο άρμα υπάρχει δαφνοστεφανωμένος αναβάτης, με γένια…  Το ερώτημα εδώ είναι το ποιος είναι αυτός ο αναβάτης;

Εκείνη η απάντηση που έρχεται αβίαστα είναι ότι στο πρόσωπο μοιάζει τον βασιλιά  Φιλίππο  Β’, ο οποίος ήταν γενειοφόρος, εκτίμηση που θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι στο τάφο βρίσκεται ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου… Σκεπτικό που αν είχε διατυπωθεί έστω και πριν από λίγες ημέρες, θα μπορούσε να προκαλέσει το ενδιαφέρον, αλλά όταν έχει ξεκαθαριστεί από τους επιστήμονες, μετά από μακροχρόνια μελέτη των ευρημάτων, ότι οριστικά ο τάφος Β, στις Αιγές ανήκει στον Φίλιππο Β’  και είναι θαμμένος εκεί, αυτό αμέσως καταρρίπτεται. Σχετικά στο http://www.xronometro.com/filippos/

Δικαιολογημένα μπορεί λοιπόν να υποστηρίξει κανείς ότι δεν είναι δυνατόν η μορφή του Φιλίππου να βρίσκεται στο ταφικό μνημείο της Αμφίπολης… Είναι όμως έτσι;

Όπως αναφέρει στην τελευταία ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ με την οποία παρουσιάστηκε το τελευταίο εύρημα «Το ψηφιδωτό δάπεδο, ανατολικά και δυτικά, δεν έχει αποκαλυφθεί στο σύνολό του, καθώς η ανασκαφή είναι ακόμη σε εξέλιξη στα τμήματα αυτά» και όχι μόνο αυτό καθώς σημειώνει ότι «Κατά την αφαίρεση της επίχωσης αποκαλύφθηκε το μεγαλύτερο τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου, το οποίο καλύπτει όλη την επιφάνεια του χώρου δηλαδή, 4,5μ. πλάτος επί 3 μ. μήκος»!!!

Έχοντας ως γνώμονα ότι το άνοιγμα της τρίτης πύλης είναι 1,50 μέτρα, βλέπουμε ότι περίπου τόση είναι η πάνω πλευρά του “τραπεζίου” που σχηματίζεται από το αποκαλυφθέν τμήμα του ψηφιδωτού, όπως φαίνεται και στην φωτογραφία, με την κάτω πλευρά να μην ξεπερνάει τα 2,5 – 3 μέτρα…

Αυτό σημαίνει ότι δεξιά και αριστερά της αποκαλυφθείσης επιφάνειας του ψηφιδωτού, υπάρχουν ακόμα 50 – 70 εκατοστά στην κάθε πλευρά, που δεν έχουν φανερωθεί και ενδεχομένως να έχουν  πολύτιμα στοιχεία για την ταυτότητα του ενοίκου του τάφου.

Για παράδειγμα στην δυτική πλευρά του ψηφιδωτού ο ψυχοπομπός Ερμής εμφανίζεται πολύ κοντά στα δύο άλογα, σαν να αφήνει χώρο για να προσθέσει κάτι ακόμη ο καλλιτέχνης που έχει να κάνει με τον προορισμό του άρματος προς τον κάτω κόσμο, όπως για παράδειγμα μια μορφή που υποδέχεται τον νεκρό ή μια πύλη… Στην ανατολική πλευρά επίσης στον χώρο των 50 – 70 εκατοστά που είναι καλυμμένος από τα χώματα, υπάρχει αρκετός χώρος για κάτι ακόμη… Και εδώ επίσης, μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε, για το τι μπορεί να υπάρχει στην συνέχεια της παράστασης. Να είναι ο μανδύας του επιβάτη που ανεμίζει δηλωτικό της κίνησης του άρματος; Να υπάρχει και δεύτερο πρόσωπο επάνω στο άρμα που δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί… και αν ναι ποιο μπορεί να είναι αυτό; Να είναι για παράδειγμα μια θεότητα που συνοδεύει τον εικονιζόμενο νεκρό ή κάποιο συγγενικό του πρόσωπο που ήδη κατοικεί στον Άδη και  οδηγεί νεοαφιχθέντα, ως ηνίοχος με την βοήθεια του Ερμή, στον κάτω κόσμο;

Μέχρι οι υποστυλώσεις να φτάσουν στο σημείο να απομακρυνθούν τα χώματα θα ζούμε με την αγωνία και με νέα ερωτήματα να μας βασανίζουν. Ωστόσο, όσο και αν είναι παρακινδυνευμένο θα επιχειρήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε την μορφή που εμφανίζεται επάνω στο άρμα. Εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να μας βοηθήσουν είναι τα γένια και το στεφάνι!!!

Να είναι δάφνινο στεφάνι, όπως αναφέρει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ ή… ελιάς; Καθόλου αμελητέα η διαφορά!!!

Πρώτα απ’ όλα φαίνεται ότι έχουμε ένα ακόμη στοιχείο που δηλώνει ανδρική ταφή! Λιοντάρι στην κορυφή του λόφου και γενειοφόρος άνδρας επάνω στο άρμα. Όπως προαναφέραμε δεν είναι πολλοί οι γενειοφόροι βασιλείς, εκείνης της εποχής, κύρια ένας, ο Φίλιππος Β’. Το δάφνινο στεφάνι δηλώνει ότι γυρίζει νικητής… Από πού όμως; Μια εκδοχή είναι από τον πόλεμο… Δεν είναι η μόνη, αφού με στεφάνι ελιάς, γύριζαν και οι νικητές από τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ξαναγυρίζουμε  θέλοντας και μη, στον Φίλιππο Β’, καθώς σύμφωνα με την ιστορία των Ολυμπιακών αγώνων, αναδείχθηκε τρεις φορές Ολυμπιονίκης. Στην 106η Ολυμπιάδα, το 356 π.Χ. έτρεξε με το άλογό του. Στην 107η Ολυμπιάδα, το 352 π.Χ. έτρεξε με τα τέθριππά του. Στην 108η Ολυμπιάδα, το 348 π.Χ., νίκησε στη συνωρίδα.

Τέλος, παρατηρώντας την τοιχογραφία, βλέπουμε ότι αν μεγεθύνουμε την φωτογραφία του ψηφιδωτού στο πρόσωπου του γενειοφόρου άνδρα θα διαπιστώσουμε ότι έχει μόνο ένα μάτι, ενώ στην θέση του άλλου φαίνεται σαν να εισχωρεί το φόντο της εικόνας…

Πως είναι δυνατόν όμως ο Φίλιππος Β’ να εμφανίζεται στην Αμφίπολη, όταν είναι ξεκάθαρο ότι είναι θαμμένος στις Αιγές; Ένα ακόμη σοβαρό ερώτημα που μας δημιουργεί αυτή η ανασκαφή, στα τόσα άλλα. Απαντήσεις φυσικά μόνο η αρχαιολογική σκαπάνη μπορεί να δώσει γι’ αυτό υπομονή, καθώς, αν όλα πάνε καλά ίσως αυτή την εβδομάδα να προχωρήσουν οι αναστυλώσεις και θα απομακρυνθούν και τα υπόλοιπα χώματα οπότε θα φάνει η συνολική εικόνα!!!!   Δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει και το ενδεχόμενο στο άρμα να είναι ο Πλούτωνας και πίσω του η Περσεφόνη, εικόνα γνωστή από τον τάφο της Κρίσεως, και εκεί ο θεός του κάτω κόσμου είναι γενειοφόρος και μάλιστα κοκκινόξανθα, αλλά δεν έχει στεφάνι, καθώς δεν υπάρχει κανένας λόγος ένας θεός να έχει στεφάνι στα μαλλιά του!!!

Γι’ αυτό κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει να είναι στο άρμα ο Φίλιππος Β’ όπως επίσης κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει δίπλα του να είναι ένα μέλος της οικογένειάς του… Η γυναίκα του Ολυμπιάδα; Απίθανο!!! Πιο πιθανό είναι σε αυτή την περίπτωση δίπλα του να στέκεται ο Μέγας Αλεξάνδρος!!!

Βέβαια, το μόνο σίγουρο είναι ότι το μνημείο, όταν δίνει μια απάντηση, την ίδια στιγμή φροντίζει να δημιουργεί νέα ερωτήματα για να κρατάει όλους εμάς σε αγωνία και το ίδιο στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Τελικά, είναι πάρα πολλοί λόγοι που για καιρό ακόμη το μυαλό μας και τα μάτια μας θα είναι στραμμένα στην Αμφίπολη!!! Όσο για όσους είχαν στραμμένο το βλέμμα τους στον τρίτο θάλαμο, περιμένοντας απαντήσεις, μάλλον βιάστηκαν, καθώς οι εκπλήξεις του δεύτερου θαλάμου δεν έχουν τελειώσει ακόμη…

Θεόδωρος Αν. Σπανέλης

(Πηγή: www.xronometro.com)

Δεν υπάρχουν σχόλια: